Antykoncepcja – wszystko, co powinnaś o niej wiedzieć

Barierowe metody zapobiegania ciąży – antykoncepcja mechaniczna

Działanie antykoncepcji mechanicznej polega na tworzeniu plemnikom bariery fizycznej. Ma ona za zadanie uniemożliwienie drogi do komórki jajowej. Najskuteczniejszą i najbardziej popularną metodą tego rozwiązania jest dobrze znana prezerwatywa. Innymi przykładami, które zaliczamy do tej kategorii będą prezerwatywy dla kobiet, środki plemnikobójcze, błony dopochwowe oraz kapturki dopochwowe:

Prezerwatywy – najlepsza antykoncepcja mechaniczna

To najpopularniejszy i najtańszy sposób antykoncepcji. Jego skuteczność we wskaźniku Pearla określana jest od 2 do 15 punktów. Co to znaczy? Mimo stosowania prezerwatywy w ciąże zachodzi od 2 do 15 par na 100. Dodatkowo zdecydowanym plusem tego rozwiązania jest ochrona przed chorobami, które są przenoszone drogą płciową oraz przed wirusem HIV. Warto natomiast pamiętać, że większość prezerwatyw wykonanych jest z lateksu. W związku z tym osoby, które są uczulone na ten materiał nie powinny z nich korzystać. Na szczęście wraz z rozwojem technologii pojawiają się nowe rozwiązania, które nie powodują alergii. Wśród nich można znaleźć prezerwatywy poliuretanowe, jak również prezerwatywy z żywicy syntetycznej.

Decydując się na to rozwiązanie należy jednocześnie pamiętać o wszystkich czynnikach, które obniżają jego skuteczność. Produkty chemiczne na bazie oleju, które mają nawilżać mogą skutecznie zniszczyć samą prezerwatywę nawet w kilka minut. Jednocześnie zachowania, takie jak zbyt późne założenie zabezpieczenia, uszkodzenie go paznokciem lub ostrym przedmiotem czy rozpoczęcie współżycia zanim pochwa partnerki będzie odpowiednio nawilżona, zwiększają ryzyko pęknięcia lateksu. W takim wypadku niezbędne jest skorzystanie z antykoncepcji awaryjnej.

Prezerwatywa dla kobiet

To z całą pewnością mało popularne rozwiązanie, o którym zazwyczaj nie słyszymy. Tak samo, jak w przypadku prezerwatywy dla mężczyzn, opcja ta chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, jak również przed wirusem HIV. Dodatkowo w stosunku do tradycyjnej wersji, zdecydowanie rzadziej ulegają one uszkodzeniom mechanicznym. Ich skuteczność określana jest od 5 do 21 punktów w skali Pearla. Z tego rozwiązania mogą korzystać wszystkie panie, które nie mają przeciwskazań od ginekologa. Aby korzystać z niej poprawnie należy zaaplikować ją nie wcześniej niż 8 godzin przed stosunkiem seksualnym. Następnie po samym stosunku należy ją pozostawić wewnątrz przez kolejne 6 godzin.

Środki plemnikobójcze

To najmniej skuteczna metoda antykoncepcji mechanicznej. Jej skuteczność w skali Pearla wynosi od 8 do 31. Środki plemnikobójcze mają za zadanie unieruchomienie, a następnie zniszczenie plemników. Preparat ten trzeba wprowadzić do pochwy partnerki około 10 – 30 minut przed stosunkiem seksualnym. W zależności od producenta i formuły produktu, działanie plemnikobójcze jest skuteczne nawet do 8 godzin.

Błony dopochwowe, czyli diafragma

Ta metoda antykoncepcji jest praktycznie niedostępna w Polsce. Błony dopochwowe należy zamawiać przede wszystkim online. Zakupić je można natomiast jedynie w zagranicznych sklepach internetowych. Sam rodzaj błony powinien dobrać ginekolog. Przed zastosowaniem tej metody konieczna jest również aplikacja środka plemnikobójczego na szyjkę macicy.

Krążki antykoncepcyjne – poznaj kapturki dopochwowe

Skuteczność tej opcji jest bardzo zbliżona do efektywności prezerwatyw. Jej wartość we wskaźniku Pearla wynosi od 4 do 20. Kapturek dopochwowy chroni jednocześnie przed częścią chorób wenerycznych (chlamydia, rzeżączka, rzęsistek). Dodatkowo stosowanie kapturków zmniejsza ryzyko wystąpienia śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (znane również jako CIN). Krążki antykoncepcyjne można zakupić jedynie w niektórych sklepach i aptekach w Polsce. Instrukcję dotyczącą aplikacji powinien zaś przekazać lekarz podczas wizyty kontrolnej. Aby metoda była skuteczna, sam kapturek należy umieścić na szyjce macicy nie wcześniej niż 6 godzin przed planowanym stosunkiem płciowym. Natomiast po zbliżeniu konieczne jest pozostawienie go na miejscu przez 8 godzin.

Antykoncepcja hormonalna

To z całą pewnością najbardziej komfortowy sposób, który pomaga w zapobieganiu niechcianej ciąży. Do tej kategorii zaliczamy tabletki antykoncepcyjne, wkładki lub implanty, plastry oraz zastrzyki. Jednocześnie przed skorzystaniem z tej opcji konieczna jest wizyta u ginekologa. Może on zlecić dodatkowe badania, których wykonanie będzie konieczne. Ważne będzie też zrozumienie mechanizmu działania tej metody, jak również zapoznanie się z plusami i minusami jej stosowania.

Przede wszystkim antykoncepcja hormonalna, jak sama nazwa wskazuje polega na dostarczaniu do organizmu kobiety sztucznych hormonów z grupy estrogenów oraz progestagenów. Działają one praktycznie identycznie jak te, które wytwarzane są przez kobietę naturalnie. Estrogeny są odpowiedzialne za zahamowanie owulacji, jak również wzmacniają działanie progestagenów, które mają wpływ na błonę śluzową macicy. Dzięki temu możliwe jest stosowanie mniejszego stężenia hormonów, w celu uzyskania identycznego efektu.

Warto także wiedzieć, że obecnie dostępnych jest kilka mechanizmów tej formy antykoncepcji. Ich skutkiem jest bardzo wysoka skuteczność:

• Hamowanie owulacji – w dużym uproszczeniu można powiedzieć, że jajniki przechodzą w stan uśpienia. W związku z tym niemożliwe jest cykliczne uwalnianie komórki jajowej, co w konsekwencji uniemożliwia dokonanie zapłodnienia.
• Zagęszczenie śluzu w drogach rodnych – dzięki temu plemniki grzęzną w śluzie i nie mogą się poruszać.
• Zmiany w błonie śluzowej macicy – dzięki nim niemożliwa jest implantacja samego zarodka.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe

W swoim składzie posiada tylko jeden rodzaj hormonu, jakim jest progestagen. Dzięki temu taką pigułkę mogą również przyjmować kobiety karmiące już 3 tygodnie po porodzie. Jej działanie natomiast polega na zwiększeniu gęstości śluzu na szyjce macicy. To właśnie utrudnia plemnikom drogę do komórki jajowej i w konsekwencji uniemożliwia zapłodnienie. Skuteczność określana jest w okolicach 3 w skali Pearla, co jest zdecydowanie bardzo dobrym wynikiem.

Aby tabletka zachowała najwyższą skuteczność konieczne jest jej przyjmowanie każdego dnia o tej samej godzinie. W opakowaniu znajduje się 28 pigułek. Dodatkowo wybierając to rozwiązanie nie stosuje się 7 – dniowej przerwy. Warto pamiętać, że najskuteczniejsza bariera wytwarzana jest około po 4 godzinach od zażycia tabletki.

Decydując się na pigułki jednoskładnikowe konieczne jest zachowanie rygoru związanego z porami jej przyjmowania. Co zrobić, gdy zapomnimy o tabletce? Jeżeli opóźnienie w zażyciu pigułki jest większe niż 3 godziny, obowiązkowe jest skorzystanie z dodatkowej formy zabezpieczenia przez kolejny tydzień. Najlepszą opcją w takim wypadku będzie prezerwatywa.

Warto także wiedzieć, że ta forma antykoncepcji związana jest z występowaniem ewentualnych skutków ubocznych. Najczęściej wymieniane działania niepożądane to zaburzenia cyklu miesiączkowego, plamienia, przyrost masy ciała, obniżone libido, trądzik czy nawet depresja.

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe

Pigułka dwuskładnikowa w swoim składzie zawiera 2 hormony, jakimi jest progestagen oraz estrogen. Co ciekawe jej skuteczność wynosi 1 w skali Pearla. Należy przyjmować ją każdego dnia przez 21 dni, a pierwsza dawka powinna zostać zażyta pierwszego dnia cyklu (tj. pierwszego dnia menstruacji). Następnie po skończeniu blistra konieczna jest 7 – dniowa przerwa, podczas której od 2 do 4 dnia powinna nastąpić miesiączka.

W tym przypadku najważniejsza jest również regularność. Pominięcie nawet jednej dawki może prowadzić do zapłodnienia. Dodatkowo warto pamiętać, że wystąpienie wymiotów lub biegunki w czasie do 4 godzin po przyjęciu tabletki może znacząco wpłynąć na skuteczność tej metody.

Plastry antykoncepcyjne

Ich działanie polega na nieustannym uwalnianiu do organizmu poszczególnych hormonów. Wszystko to dzięki specjalnemu plastrowi, który przylepia się raz na tydzień na gołą skórę. Miejsca, które są do tego przeznaczone to bark, łopatka, pośladek, podbrzusze oraz górna część ramion. W opakowaniu pacjentka otrzymuje komplet trzech plastrów, a po 3 tygodniach należy zrobić 7 – dniową przerwę. Sama zmiana plastra powinna następować w tym samym dniu tygodnia. Co ciekawe, takie rozwiązanie w przeciwieństwie do pigułek odciąża wątrobę, co jest bardzo dobrym rozwiązaniem w przypadku stosowania innych leków doustnych.

Metoda ta zapewnia przede wszystkim utrzymanie stabilnego poziomu hormonów w organizmie. Dodatkowo w przypadku plastrów nie trzeba pamiętać o codziennej zmianie, ponieważ ta konieczna jest raz na tydzień.

Antykoncepcja hormonalna – pozostałe metody

• Krążek dopochwowy – to niewielki i niewyczuwalny przez kobietę oraz jej partnera element, który umieszczany jest w pochwie. Następnie przez 21 dni uwalnia progetageny. Po tym czasie należy go usunąć i po 7 – dniowej przerwie zaaplikować nowy krążek. Bardzo ważne jest to, by nastąpiło to dokładnie tego samego dnia tygodnia, co w zeszłym cyklu.
• Tabletka „72 godziny po” – to antykoncepcja, która stosowana jest już po stosunku płciowym. Wybierana jest jedynie w tak zwanych sytuacjach awaryjnych, np. wtedy, gdy pękła prezerwatywa. Działa ona po dojściu do zapłodnienia, jednak przed momentem implementacji. Po wystąpieniu tak zwanej sytuacji awaryjnej kobieta ma 72 godziny na kontakt z ginekologiem, który przepisze receptę. Jest to rozwiązanie jak najbardziej legalne, ponieważ polskie prawo określa jasno, że początkiem ciąży jest właśnie moment implementacji.
• Zastrzyk antykoncepcyjny – iniekcja dokonywana jest domięśniowo w pośladek, a sam zabieg należy powtarzać regularnie co 8 lub 12 tygodni. Pierwszy zastrzyk wykonuje się od pierwszego do piątego dnia cyklu. Jeżeli nastąpi to dokładnie pierwszego dnia cyklu, to kobieta może cieszyć się natychmiastowym efektem antykoncepcyjnym. Podanie hormonów w formie zastrzyku od 2 do 5 dnia wymaga stosowania dodatkowego zabezpieczenia przez kolejne 8 dni. Ciekawostką jest fakt, że ta forma cieszy się większą skutecznością niż pigułki czy plastry. Minusem natomiast są ewentualne skutki uboczne w postaci bólów i zawrotów głowy, mdłości, nieregularnych krwawień, przyrostu masy ciała czy pojawieniu się torbieli jajników. W tym przypadku po zrezygnowaniu z antykoncepcji na powrót do płodności trzeba poczekać nawet kilka miesięcy.
• Implant antykoncepcyjny – jest on wszczepiany pod skórę przedramienia. Przez kolejne 5 lat regularnie uwalnia progestagen. Po tym czasie konieczne jest jego usunięcie. W razie potrzeby można od razu wszczepić po prostu nowy. Dodatkowo, jeżeli w trakcie pojawią się jakiekolwiek działanie niepożądane, lekarz może dokonać wcześniejszego usunięcia tego elementu.

Antykoncepcja chemiczna

Do tej kategorii można zaliczyć wszelkiego rodzaju pianki, kremy, globulki czy żele, które zagęszczają śluz szyjki macicy oraz posiadają właściwości plemnikobójcze. To natomiast powoduje utworzenie nieprzepuszczalnej bariery oraz upośledzenie ruchliwości plemników. Bardzo wysoki wskaźnik w skali Pearla (od 8 do aż 36) wskazuje, że to rozwiązanie nie jest bardzo skuteczne.

Żele czy kremy plemnikobójcze wykazują skuteczność do maksymalnie 6 godzin. Globulki dopochwowe są natomiast skuteczne jedynie przez godzinę. Właśnie dlatego należy ich użyć około 10 minut przed stosunkiem. Jest to metoda jednorazowa. Oznacza to, że przed każdym zamiarem współżycia z partnerem, należy ponownie się zabezpieczyć.

Zdecydowaną wadą tego rozwiązania są także dolegliwości skórne, które pojawiają się dość często. Najpopularniejsze z nich to charakterystyczne pieczenie i świąd. Taka reakcja alergiczna jest zdecydowanym przeciwskazaniem do korzystania z tej metody antykoncepcji.

Antykoncepcja chemiczna polecana jest przede wszystkim kobietom w okresie laktacji, które chcą powrócić do aktywności seksualnej.

Antykoncepcja naturalna

Naturalne metody zapobiegania niechcianej ciąży są rozwiązaniem dla tych pań, które doskonale znają swój organizm i cykl miesiączkowy. Decydując się na taką opcję trzeba bardzo rygorystycznie przestrzegać wszelkich zasad. Najbardziej popularne rozwiązania to:

Metoda termiczna

Podstawą jest codzienny pomiar temperatury ciała. Po owulacji rośnie ona od 4 do 5 kresek, czyli (0,4 – 0,5 stopni Celsjusza). Na takim poziomie utrzymuje się przez kolejne 3 dni. Następnie rozpoczyna się okres niepłodności tak zwanej pewnej (poowulacyjnej). Natomiast czas niepłodności prawdopodobnej (przedowulacyjnej) wylicza się odejmując od pierwszego dnia wzrostu ciepłoty ciała co najmniej 6 dni.

Pomiar temperatury trzeba wykonywać każdego dnia w pochwie lub pod językiem. Ważne jest to, by używać tego samego termometru. Samą czynność powtarza się rano, zaraz po przebudzeniu oraz bez wstawania z łóżka.

Skuteczność podawana jest w skali Pearla od 1 do 20. To metoda antykoncepcji przeznaczona przede wszystkim dla kobiet dojrzałych, które miesiączkują regularnie. Warto także pamiętać, że wszelkie czynniki, które narażają na stres mogą zaburzyć pomiary. Są to między innymi zmiany klimatu czy też choroby.

Metoda Billingsów

Ten rodzaj antykoncepcji polega na uważnej obserwacji śluzu szyjki macicy. Śluz estrogenny charakterystyczny jest dla dni płodnych, natomiast śluz gestagenny pojawia się podczas fazy niepłodnej. Skuteczność określana jest od 1 do 25 w skali Pearla. Jednakże trzeba zwrócić uwagę, że nauka odróżniania śluzu trwa nawet kilka miesięcy.

Śluz gestagenny jest przede wszystkim gesty i lepki. Dodatkowo ma barwę białawą lub lekko żółtą. Oznacza to, że nie przepuści plemników. Zostaną one zatrzymane w sieci śluzu i po około 10 godzinach zaczną obumierać pod wpływem kwaśnego pH pochwy. Śluz estrogenny jest śliski, elastyczny, szklisty, przejrzysty i ciągnący się. Można go rozpoznać wyczuwając charakterystyczne uczucie wilgotności.

Zdecydowanie zaletą tego rozwiązania jest poznanie własnego organizmu. Dzięki temu kobieta może szybko reagować w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów. Jeżeli jednak kobieta cierpi na powracające zapalenia pochwy czy przechodzi menopauzę to ta metoda będzie niezalecana.

Metoda objawowo – termiczna

Metoda Rötzera polega na jednoczesnym pomiarze temperatury oraz na obserwowaniu konsystencji samego śluzu. Dodatkowo ważne jest analizowanie i interpretowanie bólu brzucha. Znając swój organizm można bez problemu rozpoznać ból owulacyjny, który zwiastuje uwolnienie jajnika z komórki jajowej. Ustalając moment, w którym rozpoczyna się okres płodny należy wybrać ten objaw, który występuje jako pierwszy. Może to być wystąpienie nitkowatego śluzu czy też podwyższenie temperatury ciała. Natomiast zakończenie tego etapu sygnalizuje zanik wszelkich objawów, które zwiastują płodność.

Jest to metoda, która bardzo dobrze sprawdza się u długoletnich partnerów, którzy prowadzą ustabilizowany tryb życia. Jak każda metoda naturalna ma swoje minusy związane z błędem pomiaru. Może on być spowodowany czynnikami stresującymi, chorobami czy zmianami klimatycznymi. W związku z tym wskaźnik Pearla wynosi od 3 do 35.

Kilka słów o sterylizacji

Sterylizacja jest trwałym sposobem zapobiegania niechcianej ciąży. Zabieg taki wykonuje się przeważnie u osób, które ukończyły 40. rok życia. Metody, które możemy w tym przypadku wymienić to: wazektomia, czyli przecięcie nasieniowodów u mężczyzn, podwiązanie jajowodów oraz usunięcie macicy u kobiet. To zdecydowanie inwazyjna metoda, która powinna być bardzo dobrze przemyślana. Stosuje się ją jako ostateczność po wyczerpaniu wszelkich metod, które zostały opisane powyżej.

Mamy nadzieję, że to kompendium wiedzy pozwoli Ci na uzupełnienie wiedzy z zakresu antykoncepcji. Zdecydowanie dobrze znać każdą dostępną możliwość. Odpowiedzialne planowanie rodziny i dbanie o własne zdrowie powinno być priorytetem dla obu partnerów. Właśnie dlatego warto wspólnie zadecydować o tym, co będzie dla Was najlepsze. Najważniejsze jest to, żeby antykoncepcja była dopasowana nie tylko do konkretnych potrzeb, ale również do światopoglądu. Tylko taki wybór przyniesie najwyższą satysfakcję ze współżycia.