Psychiatria i psychologia używają terminu syndrom sztokholmski na określenie stanu psychicznego ofiar porwań lub innych rodzajów przemocy, które utożsamiają się albo odczuwają empatię i lojalność względem swoich oprawców. W roku 1973 w Szwecji doszło do napadu na bank. Cztery osoby przez kilka dni były przetrzymywane jako zakładnicy i w krótkim czasie emocjonalnie przywiązały się do bandytów tak bardzo, że osłaniały ich własnymi ciałami, a po uwolnieniu zbierały fundusze, by opłacić najlepszych obrońców.
Fizyczne i psychologiczne objawy syndromu sztokholmskiego
Ten zaskakujący mechanizm radzenia sobie w sytuacjach traumatycznych jest niezwykle rzadki. Mówi się, że występuje u co najwyżej ośmiu procent osób, które doświadczyły porwania. Jakie są jego główne objawy i konsekwencje?
- fizyczne: pogorszenie się wcześniejszych chorób, pogorszenie się kondycji i zdrowia ze względu na doświadczaną przemoc, głód i odczuwany stres
- emocjonalne: objawy zespołu stresu pourazowego, w tym koszmary senne, objawy depresji, poczucie winy, oziębłość emocjonalne, lęk, fobie, zachowania agresywne, poczucie bezradności
- społeczne: fobie społeczne, wyobcowanie od innych, brak zaufania do ludzi
- poznawcze: niepamięć lub niewyraźne, a czasem uparcie nawracające wspomnienia, dezorientacja
Najsłynniejsze ofiary, u których zdiagnozowano syndrom sztokholmski
Patty Hearst
Pochodząca z bogatej rodziny 19- letnia Patricia w roku 1974 porwana została przez grupę lewicowych rewolucjonistów. Porywacze z Symbionicznej Armii Wyzwolenia nie zażądali pieniężnego okupu, lecz okupu pod postacią programu dystrybucji żywności dla potrzebujących. Mimo spełnienia żądań Patty nie została uwolniona, a dwa miesiące później wydała oświadczenie, że odcina się od swojej rodziny i bliskich i przyłącza się do organizacji porywaczy. Brała udział w organizowanych przez nich napadach na banki i innych nielegalnych akcjach. Półtora roku od porwania została aresztowana, a następnie skazana na 7 lat więzienia.
Colleen Stan
Kilka lat po uprowadzeniu Patty Hearst zaginęła kolejna młoda kobieta. Autostopowiczka Coleen Stan zaufała sympatycznemu małżeństwu, które zaoferowało, że ją podwiezie. Kolejne lata swego życia dziewczyna spędziła jednak jako seksualna niewolnica swoich porywaczy. Bita, torturowana, gwałcona i wykorzystywana seksualnie na różne sposoby, do 23 godzin na dobę przetrzymywana była w drewnianej skrzyni pod łóżkiem sadystycznych przestępców. W ucieczce pomogła jej w końcu sama porywaczka, a Coleen przez dłuższy czas po uwolnieniu nie kontaktowała się z policją w nadziei, że jej oprawca sam się zreformuje.
Natascha Kampusch
Jako 10- letnia dziewczynka, Natascha została uprowadzona przez Wolfganga Přiklopila i przetrzymywana przez niego przez osiem kolejnych lat, w których czasie doświadczyła przemocy fizycznej, seksualnej i głodu. Mała, pozbawiona okien komórka była jej domem przez pierwsze pół roku. Z czasem dostała pozwolenie na opuszczanie jej w ciągu dnia, ale każdą noc spędzała nadal w piwnicy. Gotowała i sprzątała dla swojego oprawcy, a on bił ja, gwałcił i głodził. Kiedy uciekła w roku 2006, miała 18 lat i ważyła zaledwie 3 kg więcej, niż wtedy, gdy zaginęła. Jej zasmuconą reakcję na samobójczą śmierć Přiklopila tłumaczono właśnie syndromem sztokholmskim, jednak sama Natascha nie zgadza się z taką diagnozą.
