Kwas foliowy to organiczny związek chemiczny, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, odpowiedzialny za wiele procesów metabolicznych. Jego niedobory sprzyjają wadom rozwojowym płodu, a także są przyczyną rozkojarzenia, chronicznego zmęczenia i zaburzeń trawienia u dorosłych.
Rola i właściwości kwasu foliowego
Kwas foliowy to organiczny związek chemiczny z grupy witamin B, powszechnie kojarzony jako niezbędny suplement diety ciężarnych kobiet, który zapobiega uszkodzeniom cewy nerwowej płodu. Mikroelement pełni jednak szereg istotnych funkcji w organizmie człowieka także na co dzień. Przede wszystkim korzystnie wpływa na centralny układ nerwowy. Dzięki zdolności syntezy nukleotydów wykorzystywanych w produkcji DNA, czyli matrycy dla wzrostu, oraz usprawnieniu funkcji neuroprzekaźnikowej wpływa m.in. na optymalizację pracy wszystkich komórek ciała, a także bierze udział w zachowaniu materiału genetycznego i przekazywaniu cech dziedzicznych. Ponadto witamina B9 reguluje poziom homocysteiny we krwi i jest czynnikiem antyanemicznym, pobudzającym procesy krwiotwórcze. Niedobory kwasu foliowego zwiększają ryzyko podwyższenia poziomu złego cholesterolu oraz powstania zaburzeń krzepliwości krwi i zmian miażdżycowych. Kwas foliowy w dużym stopniu decyduje o dobrym samopoczuciu psychicznym, ponieważ wspiera produkcję serotoniny – jednego z ważniejszych czynników zdrowego snu, a także noradrenaliny – enzymu odpowiedzialnego za koncentrację i uwalnianie zapasów glukozy. Witamina B9 odgrywa niemałą rolę również w funkcjonowaniu układu pokarmowego, uczestnicząc w procesach wydzielania soku żołądkowego oraz układu rozrodczego. Stanowi ważny element dla procesów spermatogenezy i płodności u obu płci.
Skąd brać kwas foliowy?
Kwas foliowy występuje w formie naturalnej oraz syntetycznej. Produkty bogate w witaminę B9 to głównie warzywa zielonoliściaste, jak kapusta, brokuły, szpinak, szparagi czy brukselka. Duże ilości tego mikroelementu zawierają także rośliny strączkowe, np. fasola szparagowa, soja, groch, soczewica i ciecierzyca. Kwas foliowy występuje również w drożdżach, produktach pełnoziarnistych, jarmużu, pomarańczach, orzechach włoskich i rybach morskich. Aby jego przyswajalność była optymalna, warto pamiętać, że kwas foliowy łatwo ulega rozkładowi podczas niewłaściwego przechowywania i obróbki termicznej. Straty cennych właściwości są największe podczas gotowania i pieczenia, dlatego dieta nie zawsze jest wystarczającą metodą uzupełniania dziennego zapotrzebowania na witaminę B9. Kwas foliowy warto suplementować w dawce dla młodzieży i dorosłych – 0,4 mg, dla dzieci – 0,2 mg, a dla kobiet w ciąży – 0,5–0,6 mg dziennie. Ryzyko przedawkowania kwasu foliowego jest minimalne, a ewentualny nadmiar składnika szybko zostaje wydalony z moczem. Na wchłanianie witaminy B9 nie wpływa pora jego przyjmowania, jednak syntetyczną formę wspiera obecność innych witamin z tej samej grupy oraz witaminy C, dlatego coraz częściej kwas foliowy stanowi składnik preparatów multiwitaminowych.
