W mediacji najważniejszą rolę odgrywa komunikacja, rozmowa nie tylko o faktach, ale także o uczuciach. Wzajemne słuchanie może przynieść wiele korzystnych rozwiązań dla obu stron. Mediatorzy są odpowiedzialni za to, by rozmowa przebiegała we właściwy sposób. W mediacji nie ma przegranych. Obie strony mogą wygrać tylko w konstruktywnej dyskusji i wypracować rozwiązania, których często nie udałoby się osiągnąć za pomocą werdyktu sędziego.
Jeśli mediacja ma przynieść zamierzone efekty, mediator powinien ją odpowiednio poprowadzić, tzn. w taki sposób, aby poznać różne aspekty konfliktu i wypracować u obu stron właściwą postawę. Rozmówcy podczas mediacji powinni być szczerzy, otwarci i gotowi na pójście na kompromis. To wbrew pozorom bardzo trudne zadanie. Mediację można więc opisać jako rozmowę pomiędzy dwiema stronami konfliktu, których łączy wspólny problem i która jest „monitorowana” i prowadzona przez absolutnie neutralną osobę – mediatora. Celem mediacji jest pomoc poszkodowanym w znalezieniu wyjścia z ich rzekomo beznadziejnej sytuacji. Wyjątkowe jest to, że strony wypracowują rozwiązanie samodzielnie, a przede wszystkim wspólnie, a to jedyny sposób, aby naprawdę być zadowolonym z przyszłości, która może być wspólna. Mediator niczego nie narzuca i nie wpływa na rozmówców. Prowadzi rozmowę tak, że oni sami dochodzą do konkretnych wniosków i samodzielnie, świadomie proponują kompromis.
Mediator – osoba prowadząca do zgody
Rola mediatora w mediacji, jak już zostało wspomniane wcześniej, jest bardzo ważna. Podczas gdy strony konfliktu są odpowiedzialne za wypracowanie rozwiązania mediacji, mediator odpowiada za sam przebieg mediacji. Osoba ta odpowiedzialna jest za:
- organizację spotkań, które są zgodne z przyjętymi przepisami prawnymi, tak by mediacje przebiegały sprawnie,
- ochronę dwóch stron konfliktu przed ich ewentualnymi obraźliwymi wypowiedziami,
- przestrzeganie podstawowych zasad mediacji,
- stanie na straży sprawiedliwości i bezstronności (mediator jest bezstronny i obiektywny, popiera jednakowo wszystkie strony i nie wydaje własnych opinii),
- dbanie o to, czy przestrzegane są uzgodnione zasady dyskusji (np. kiedy jedna osoba mówi, reszta go słucha, nawet, jeśli nie zgadza się z tym, co mówi),
- dbanie o to, by wszystko, co ma związek z konfliktem, zostało omówione w trakcie mediacji, tak by konflikt został rozwiązany na każdej możliwej płaszczyźnie,
- kierowanie rozmową w taki sposób, by strony znalazły rozwiązanie, kompromis, za pomocą odpowiednich metod,
- mediator czuwa nad tym, by strony konfliktu samodzielnie i świadomie podejmowały decyzje.
Jak więc widać, mediator odgrywa w mediacji bardzo ważną rolę, jest pośrednikiem między stronami konfliktu, ale musi wiedzieć, jak postępować, jak kierować rozmową, aby przyniosła oczekiwane efekty. To od niego, w dużej mierze, zależy to, czy mediacja okaże się skuteczna, czy też konieczna będzie interwencja sądu.
Wiadomo już, jaka jest rola mediatora, za co jest odpowiedzialny, więc warto na koniec zastanowić się, za co mediator nie ponosi odpowiedzialności, co nie jest jego zadaniem. Przede wszystkim mediator nie osądza i nie ocenia tego, co jest dobre a co złe. Nie powinien wypowiadać się na temat tego, co on zrobiłby, gdyby znalazł się w podobnej sytuacji. W żaden sposób nie powinien sugerować gotowych rozwiązań, narzucać własnego zdania.
Artykuł powstał przy współpracy z Gabinetem Mediacji z Warszawy
